Na Caracosh ging Yosé Höhne Sparborth naar Ankawa, de christelijke tweelingstad bij Erbil. Ook daar verbleef ze bij de zusters Dominicanessen, die ze sinds 2003 kent. Dit is haar verhaal:
In Ankawa verblijf ik twee weken in het huis waar nu de bejaarde zusters leven en een vleugel is aangebouwd voor zusters die verzorging nodig hebben. Het huis heeft te veel plek, zoals ook het huis in Caracosh. De veranderingen gaan sneller dan bouwplannen kunnen bijhouden. Toch was de omvang van het huis wezenlijk voor zijn korte geschiedenis: een bewogen geschiedenis. Zo werden zomer 2014 de 22 bejaarde zusters die hier woonden ineens overvallen door ruim 50 zusters die Caracosh waren ontvlucht vanwege ISIS. Toen leefde het hier hutjemutje, totdat er wooncontainers werden bijgezet inde tuin. Later werd een huis erbij gekocht van een emigrant, en daar wonen nog steeds 7 zusters. Ook daar werd het huis te groot toen iedereen weer naar Caracosh terug kon. In de ene helft van het huis wonen nu drie Yezidi-gezinnen.
Ook over dit huis wordt nagedacht. De plannen voor de grotere huizen stammen uit het begin van de jaren negentig, toen Arabisch Irak onleefbaar werd door de VN-boycot en de eerste christelijke vluchtelingen naar Koerdisch Irak kwamen, waar geen boycot was. Al snel echter vonden christenen de weg naar Europa, terwijl de moslims binnen Irak hun toevlucht moesten vinden. Koerdisch Irak telde in 1991 3 miljoen inwoners, nu telt het 9 miljoen inwoners. Daar kwamen naast de vluchtelingen uit Arabisch Irak ook Syrische vluchtelingen bij.
De Dominicanessen beleefden door die spannende tijden twee bewegingen tegelijkertijd. De snelle afname van het aantal christenen in het land verlaagde dramatisch het aantal nieuwe leden. Er is bijna geen aanwas. En in dat eerste jaar na de vlucht voor ISIS stierven 14 Dominicanessen zomaar, plotseling, zonder zichtbare aanleiding. Die schrik zit nog in de lichamen.
Toch, in dit huis te Ankawa met 18 bejaarde zusters en twee zusters die buitenshuis een baan hebben, is er een relatieve rust. Zuster Raoewa is rond de dertig, werkt bij waterbeheer. En ik leer haar specifieke technieken om de lichamelijke conditie van enkele zusters te verbeteren. De jarenlange oorlog blokkeert het craneo-sacraal systeem, wat forse gevolgen kan hebben voor de hele mens. Het vluchten en niet meer uit die stress komen is er één van.
Zr. Rosa geeft catecheseles aan de Publieke school. De leerlingen vroeg of ze haar klooster mochten bezoeken. Het wordt een middagproject, bezoek aan twee mannenkloosters en dan meebieden en mee eten met de zusters Dominicanessen. Zr. Rosa vraagt mij mee, om met de goed een korte meditatie te doen. We worden ontvangen bij de Paters Dominicanen en bij een Mannenorde binnen de Chaldeeuwse kerk. Ook hier: een gebouw, te groot geworden, omdat het gepland werd in de bloeitijd van de jaren tachtig, toen christelijke families nog grote gezinnen hadden. Het samen eten met de zusters wordt een feestelijke maaltijd na een gebed in de kapel.
Twee dagen later gaan zeven zusters met mij mee om te picknicken. Koerdisch Irak heeft fantastische bergen, en bij Erbil is er een langgerekt dal tussen twee bergketens, waar de mensen massaal heen trekken op vrije dagen en feestdagen om onder een boom te gaan picknicken. De zusters kiezen een werkdag, dan is het rustig. Enkelen wagen zich voor de lol aan het voetballen, de rest kijkt lachend toe. De dag is koud, het voetballen houden maar twee zusters vol, dus na een uur pakken we weer in. “Picknicken” betekent bij hen: veel drinken en snoepen, en een ijsje toe. Dus we rijden Shaklawa binnen, een toeristisch oord in deze bergen, waar enkele zusters vandaan komen. Ook hier is het vandaag rustig, we zijn de enige grote groep die ijs wil. Iedereen loopt met een jas aan.
En dan vraagt zr. Rosa me mee voor een tocht echt de bergen in. Maar eerst gaat ze nog langs bij de penningmeester van haar school, om haar salaris op te halen. Salaris, dat is een bundel grote papieren biljetten. De penningmeester heeft een hele zak vol met zulke stapels, de salarissen voor de 21 leraressen. Ik mag het van haar fotograferen. Dit is één resultaat van de VN-boycot die aan het Arabischtalige deel van Irak werd aangedaan van 1991-2003: de waarde van het Iraakse geld verloor 6000%. Was 1991 1 Dinar 3 dollar, nu is 1 Dollar 1800 Dinar. Het Iraakse geld heeft zich nauwelijks kunnen herstellen nadien, daarvoor werd er vanaf 2003 eerst nog te veel kapot gebombardeerd; Bush ontmantelde vervolgens de hele staatsapparatuur waardoor corruptie ontstond; en Turkije en Iran sprongen in de gaten en namen de particuliere sector over.
Niemand wil mee, dat is te veel sport. Zr. Rosa komt uit Shaklawa en als kind beklommen ze de bergen al om in de top te zitten picknicken. Baby’s gingen mee op de rug, tafels en stoelen ook. IK ben dus zogezegd met een berggeit op pad. Wel, zo ziet dat er ook uit. Om mijnentwil maakt ze af en toe een kleine rust, zodat ik in geëigend tempo de steile smalle paden met veel steengruis kan beklimmen. Gelukkig heb ik ervaring uit eerdere levens zeg maar.
Deze bergen hebben een heel aparte bijzonderheid. bergen ontstaan doordat de grote aardplaten bewegen en dan zachter steen omhoogduwen – of kleinere platen omhoog drukken. Wel, dit laatste is erg goed te zien aan deze Koerdische bergen, in vele varianten. En dan vertelt zr. Rosa, dat in haar jeugd de bergen vol met grote bomen stonden. 1991-1995 ongeveer hebben die mensen al die bomen gekapt, omdat er in die eerste jaren geen olie mocht worden uitgevoerd en dus ook niet werd opgepompt. Ook Koerdisch Irak, dat buiten de boycot viel, had dus geen brandstof.
Je ziet overal kleine bomen pogen weer te groeien. Ongelooflijk, ze hebben veel rots en weinig grond. Een bepaalde vogel verstopt zaden ind e grond en vindt die veelal niet terug; dat loopt dan uit.
Deze laatste dagen bij de Zusters viert heel Koerdistan feest: het formele bestaan van Koerdistan, sinds er rond 1940 een president was voor heel Koerdistan, wordt uitbundig gevierd met vijf dagen vrij van alle scholen. Dit feest wordt door de Zusters bekeken via de televisie, en je ziet de hossende mensen op straat; de autowegen volgepakt met bijna stilstaande rijen; alle picknickplaatsen met grote families. Maar… het is koud, te koud voor deze tijd. Dus de mensen lopen met jassen aan, zitten onder de bomen bij het vuur. Normaal zou iedereen in klederdracht zijn en dansen en springen.
Kortom, in dit deel van het land wordt veel samen gespeld en gefeest, en dat is goed om alle oorlogstrauma’ te vergeten. De Zusters in Ankawa leven dus op de geode plek. Ook zij willen nadenken over meer speelmogelijkheid, ook voor de oudsten onder hen.
Lees ook eerdere berichten uit de regio:
De Paus was weer in Caracosh
Sneeuw in Kirkuk!
Fantastisch kerstfeest in Kirkuk
Bouwen een Toekomst – bericht uit Sulaymaniyah
Van onze partners in Kirkuk en Sulaymaniyah
