door Yosé Höhne Sparborth
Sinds het optreden van ISIS in Irak weet de wereld van het bestaan van Yezidi. Binnen Irak leven formeel 12 verschillende entiteiten, er zijn er meer waar wij nog nooit van hebben gehoord.
Toen ik in oktober voor 8 maanden naar Irak vertrok, kreeg ik van verschillende zijden kleine bedragen mee, die samen best leuk opliepen. Ook benaderde ik een paar kleine fondsen. Als laatste heeft nu de Antoniusgemeenschap in de vastentijd gecollecteerd voor het Yezidi-project waar het klooster te Suleymaniyah bij betrokken is. Op 1 mei was de leider van het klooster Pater Jens, heel even in Utrecht, in de pastorie, en het Nederlands Dagblad gaf een artikel over hem.
Van deze gelden wordt de peuteropvang betaald voor dit hele jaar. Het is onderdeel van een Alfabetiseringscursus onder Yezidi die nog steeds in een kamp zitten, bij Suleymaniyah. Toen zij vijf jaar geleden “ontdekt” werden door Pater Jens, deed hij wat al gebruik was bij de drie jaar opvang van 258 IDP’s in het klooster: de tijd goed gebruiken. In het kader van het eigen grote dialoogprogramma heeft hij diverse docenten die Engels, Arabisch of Koerdisch les geven. Eén van hen vroeg hij voor een alfabetiseringscursus van de Yezidi-vrouwen, want hij ontdekte dat velen niet konden lezen. Daar de wachttijd dan voor gebruiken, is het devies. Een half jaar later kwamen Yezidi-mannen vragen of ze ook mochten. Dat leidde tot de peuteropvang, want waar laat je die koters anders in een tentenkamp?
Tot dit jaar betaalde een andere organisatie die kosten, maar in november gaven ze aan dat ze door grote pech elders dat niet meer konden opbrengen. Ineens een ongedekte post in een groot programma… De gelden “uit Utrecht” hielpen dat opvangen en als ik het goed heb, is heel 2022 erdoor gedekt. Het geeft een jaar de ruimte om naar een andere organisatie te kijken die de kosten wil dragen.
Bisschop Mirkis en zijn bisdom Kirkuk verzorgde eerder nog een jaar lang Yezidi-studenten die geen dorp hadden om naar terug te keren; wél door de president van de universiteit Mosul verplicht werden daar de studie te voltooien; én van de toenmalige bisschop van Mosul niet in Caracosh mochten leven (“ZIJN christelijke stad”). Een jaar lang verzorgde het bisdom onderkomen, voedselpakketten en de busgelden vanaf Bashika. Daarna was het geld op, omdat buitenlanden te weinig te hulp schoten: dat jaar had $ 1.000.000 gekost. Het bisdom moest stoppen. Utrecht zelf droeg samen met de Vastenactie eerder 2 jaar lang bij aan de studentenhuizen voor moslims, christenen én yezidi die het bisdom te Kirkuk verzorgde voor studenten uit vluchtelingenkampen.
Vanuit dit Utrechtse weten lees ik een recent NOS-artikel, waarin een Yezidiman zegt: “Het verwerken van trauma’s … is makkelijker in Nederland. In Irak zitten ze nog altijd in een tent. Jezidi’s voelen zich daar door de overheid vergeten. De hulp schiet tekort in de kampen. Hoe kan je iemand helpen om van een trauma af te komen als ze in zo’n tent leven? Dat is op zichzelf al een trauma.” Hassoo ziet geen toekomst voor jezidi’s in Irak. “Gezien de huidige situatie zal het land de komende twintig jaar niet vooruitgaan. Ook als je kijkt naar de geschiedenis en wat er zich heeft afgespeeld: duizenden jezidi’s zijn vermoord. Dat blijft zich herhalen en is heel verdrietig. Irak was ooit ons land.”
Elke Yezidi mag dat zo zeggen, ze hebben zeer zwaar geleden onder ISIS en lijden nog steeds zwaar. Dit laatste echter nagenoeg niet door toedoen van Irakezen. Heel Irak, vooral het noorden, zit nog vol met vluchtelingenkampen: uit Syrië, uit Afghanistan, en vooral uit Irak zelf: 30 jaar oorlogen heeft veel mensen ontheemd, veel dorpen vernield, zeer onveilig gemaakt sinds ISIS, en het gaat over miljoenen die nog niet konden terugkeren. Anderen zijn aan het terugkeren en weer opbouwen. Irak is via VN-oorlog 1991, VN-boycot 1991-2003 en VS/GB/NL oorlog in 2003 over de rand van de afgrond geduwd. Nou, nee, bijna. VS en ISIS deden hun uiterste best om het land in een burgeroorlog te krijgen, en dat hebben die 12 entiteiten samen gewoon verdomd. Maar het land overleeft wel nog steeds aan die afgrond.
Juist de wereld (“westen”; “christelijk”) die dit eens moderne land zo verwoestte, wil er eigenlijk weinig van weten. De oorlog in de Oekraïne werkt nu bovendien als een bliksemafleider. Nu hoeft het helemaal niet meer over Irak te gaan, hoe ze daar alles doen om toch langzaam op te krabbelen; ondanks alles humaan te blijven; elkaar te helpen waar mogelijk. En aan alle zijden schiet altijd overal van alles te kort.
Dat in 2003 Bush de hele staatsstructuur ontmantelde, tot en met douane en vuilophaaldienst, hielp ook niet erg. Het land werd zo’n 150 teruggegooid, in de oude stammenstructuur, simpelweg als overlevingsstrategie. Dat echter gaf veel ruimte aan corrupte stamhoofden, die er voor een deel vandoor gaan met de olie-opbrengsten. Vroeger werden die door de staat gebruikt voor onderwijs en ziekenzorg, maar ja, dat was onder Saddam. Veel volk zegt dan ook, dat het onder hem beter was.
De Yezidi hebben intussen historische redenen om niet meer te vertrouwen. Tegelijk is er historische en vooral actuele reden om toch vertrouwen op te bouwen. Hoop ligt bij de arbeid die diverse NGO’s leveren, om de wachttijd in die kampen goed in te zetten: vorming, psychologische hulp, dialoog-projecten, en waar mogelijk gelden vinden voor toch opbouw van dorpen. Uit het Yezidi-project van het klooster zijn de helft van de Yezidi inmiddels teruggekeerd naar enig dorp. Lokale dorpsbewoners rond het kamp vroegen of ze de open plekken mochten innemen, als ze financieel een beetje bijdragen. Dat is nu de formule.
(P.S. even niet denken dat Irak dus een achterlijk land is. In 1987 kreeg het een VN-onderscheiding vanwege de hoge graad aan snelle en goede alfabetisering. De oorlogen nadien maakten dat veel jongeren, met name meisjes, en kleine minderheden, niet meer naar school konden…)
Foto’s:
uitgelichte foto: yezidivrouwen en -kinderen.
Foto 1: een groep Yezidi-studentes op het dak vangen verblijf; woningen waarvan de eigenaar nog niet kan terugkeren; ze mogen er zolang wonen, er is water en elektra. En matrassen.
Foto 2: Voor elke “woongroep” van Yezidi-studenten is een voedselpakket klaargezet met rijst, bonen, suiker en zout. Per groep zal iemand het in ontvangst nemen.
Foto 3: Het schild bij de ingang van een kamp vertelt wie daar hulp verlenen.
Lees ook eerdere berichten uit de regio:
Op bezoek in Ankawa
De Paus was weer in Caracosh
Sneeuw in Kirkuk!
Fantastisch kerstfeest in Kirkuk
Bouwen een Toekomst – bericht uit Sulaymaniyah
Van onze partners in Kirkuk en Sulaymaniyah
