De komende weken zal u op katholiekutrecht.nl alle preken van de acht amateursprekers van de Preek van de Leek kunnen lezen. Deze preken zijn geïnspireerd in een tekst van de apostel Paulus. Deze week de preek van: Mike Kortekaas.

Paulus  –  1  Korinthe  – 9  –  vers 24 tot en met 27

Analyse en synthese
Rode draad  Wedstrijd en de inzet die je levert om kampioen te worden is als metafoor bruikbaar voor een reflecterend leven gericht op het niet Aardse. Ambitie Voor het halen van doelstellingen is maximale inzet een noodzakelijke voorwaarde; lever die inzet afgemeten naar een Aards doel (de loopbaan) én naar een Bovenaards doel. Urgentie Groei uit tot all-round mens; stop niet als je kampioen bent op een aards – werelds niveau, reflecteer op wat geestelijk kan worden bereikt. Zelfbeheersing Als ik niet zelf –in dit licht– een gedreven inzet lever dan haal ik het geestelijk doel niet en zal op beide niveaus niet worden aangezien als all-round. Dus belangrijk is ‘walk the talk’. Leg jezelf (een) discipline op Omarming Je bent als mens in de gelegenheid gesteld; als mens in staat op je hoogste maat van ontwikkeling te reflecteren, na te denken over wat het meest gewetensvol past om jezelf en anderen van dienst te zijn. Sta van tijd tot stil bij dit vermogen dat ons is gegund; handel daar –met vallen & opstaan– naar.

Preek – opzet
24 – Op de atletiekbaan lopen deelnemers in een wedstrijd, de koninginnesprint van 200 meter, een hordenloop, buiten het stadion een marathon of zwemmen 163 kilometer voor het goede doel. Als we zelf meedoen, dan doen we dat om te winnen! Hoe ver kan het gaan om de  hoofdprijs in de wacht te slepen? Bij ons lijkt wel; het doel heiligt alle middelen!
Als toeschouwer worden we geboeid door de inzet, het alles geven, de prestatie, de honderdsten van secondes sneller zijn, het allerlaatste wereldrecord. De wedstrijd zelf kunnen we ervaren als het even stilstaan van de tijd. En zoals voor de atleet, juist dat maakt de wedstrijd tot een monument van ontspanning. Het krachten meten bevrijdt onze drukke geest voor een moment van zijn beslommeringen.
Één is de winnaar van de wedstrijd, de overwinnaar van zijn of haar medestrijders.  Één wordt bejubeld door het publiek, dat in vervoering is geraakt door wat de zintuigen hebben waargenomen,  Wij krijgen naast de glorie ook de ontgoocheling, teleurstelling en soms het chagrijn mee van hen die het op een spaak- of schaatslengte verschil na, net niet hebben gemaakt. Maakt dat hen tot een mindere deelnemer?
Herkennen we dat een wedstrijd oorspronkelijk en in wezen een spel is? Dat het eervol is te mogen spelen, dat het samen met anderen, met medemensen naar een wedstrijd kijken een unieke gebeurtenis is? En dat winnen onderdeel is van de twee keer drie-kwartier in plaats van het enige resultaat dat telt?

25 – Het hardloopparcours in Paulus tijd komt in grote lijnen overeen met de wedstrijdbanen van 2018 en daarmee is de vergelijking die Paulus maakt ook in onze tijd goed verstaanbaar.
Voor de atleet begint alles met je in te schrijven, je voor te bereiden, je kwalificeert je,  je oefent, je zondert je af om je 100% te concentreren op wat komen gaat, je trekt je geest naar binnen om niet afgeleid te worden, of zoals een olympiër schetst: “als topsporter ben je in jezelf gekeerd met extreme doelstellingen.“
Dan is het moment daar; je groet je medestrijders op de renbaan, je groet het publiek, neemt je startpositie in, je luistert, binnen en buiten wordt het stil, een met kracht geladen stilte valt over jouw parcours, over je toeschouwers, over jezelf… Daar is het startschot, en alles komt -zoals het was bedoeld- versneld in beweging. Jouw beweging.
De krachten zijn ontketend, wie zich de overwinnaar mag gaan noemen heb jij, nu onder je gelijken, niet meer in de hand, In het oude Rome wist men dat is in de hand van de Goden,  De gouden tijden zijn in de hand van God, het Goddelijke, onze Schepper.
En de atleet komt in de strijd van luttele seconden zichzelf tegen… Het is na iedere verloren race vallen en weer opstaan. Onze atleet geeft het niet op, nee; hij of zij geeft het nooit op!

26 – Wij zagen onlangs een Olympisch kampioen 11 stedenkruisjes halen om nadien te kunnen zeggen, ‘het is volbracht’. En we beleefden het massaal mee. Hoe hebben wij ons kunnen verplaatsen in wat hij in zijn titanenstrijd meemaakte uur na uur? Wij waren er met onze aandacht bij, hebben het zien voltrekken aan ons geestesoog, we zagen het gebeuren.
We raakten geroerd. Zulke haast bovenmenselijke inspanning, deze uitputting die tot de bodem van een bestaan gaat, waarderen we met het bijeenbrengen van bijna 5 miljoen euro’s voor het goede doel. Het bindt, spreken we elkaar toe, de samenleving bijeen, we voelen ons daarmee verbonden! Een samenleving heeft zijn helden nodig!
En kort daarna gaan we over tot de orde van de dag. Zou dat in de dagen van Paulus onder de Corinthiërs anders geweest zijn ? Hoeveel voorbeeld zijn de kampioenen van de wereld in ons dagelijks leven? Atleten willen de beste worden van alle atleten. Het is de kroon op hun vakmanschap, door iedereen herkend te worden als allround atleet. Wat is het vakmanschap dat voor ieder van ons mensen is weggelegd? Waar kunnen wij ons als mens het best in bekwamen? Wat is de kroon op ons vakmanschap als mens?
Wanneer worden wij door onze medemens herkend als een allround mens?
Paulus in zijn brief vergelijkt de opgave voor een atleet met de opgave waar ieder mens voor staat, die op deze aarde geboren wordt. Doe je uiterste best om je als mens te bekwamen in de sportieve opgave om allround mens te zijn en daarin tot het uiterste te bekwamen.
Welke voorbereidingen moeten wij treffen om die wedstrijd te spelen, dat kampioenschap te behalen? Als je het doel niet herkend, dan kom je er ook niet voor in actie. Herkennen en erkennen wij een hoger doel in ons leven? Kunnen wij in deze tijd van digitale overvloed nog stil staan bij een hoger doel dat in ons besloten ligt maar niet zo zichtbaar is als een werelds record? Gunnen wij onszelf tijd om stil te staan en in verwondering ons mens zijn te aanschouwen? Wat ondernemen we met aandacht om daarin steeds krachtiger te worden?

27 – Paulus zegt; ik bedwing mijn lichaam. In de Engelse vertaling ‘ik matig me in alles’ om niet afgeleid te worden van mijn persoonlijk doel om de hoogste, onvergankelijke prijs, mij als mens niet te laten ontgaan. “Deze inspanning, waartoe ik anderen aanspoor, moet ik zelf praktiseren, wil ik dienstbaar en een geloofwaardig voorbeeld zijn”. in 2018; ‘Walk the Talk.’
En de mens komt in die strijd van alle dag en alle jaren zichzelf tegen. Het is in ons leven vaak vallen en weer opstaan. Geven wij als de atleet uit Corinthië ons streven en zoeken nooit op?
Die niet vergankelijke prijs waarover Paulus spreekt. Het kampioenschap van ‘mens-zijn’ is voor ieder van ons weggelegd! Geef dit nooit op! wat er onderweg ook gebeurt! Daarin is Jezus de wonderbare weldoener en raadsman van Nazareth ons voorgegaan. Dat heeft hij ons als voorbeeld voorgeleefd.  Het resultaat is –zo u luisteraar wil- in de hand van de goden. Het wordt ons rijkelijk gegund door de hand van God, het Goddelijke – onze Schepper. Het vallen en opstaan dat daarbij hoort is ons aardse kampioenen eveneens gegund!
Herinner u dan –wanneer u de komende tijd een wedstrijd ziet, of aan een wedstrijd deelneemt, waarin de aanstaande kampioen met alle inzet het hoogst haalbare in deze wereld tracht te bereiken– welke onvergankelijke kampioen in stilte in uw zelf leeft.

Mike Kortekaas: Een hele bioloog (doctoraal), een halve filosoof (propedeuse). Gewerkt voor de overheid en in de financiële dienstverlening. Speciaal: hij schrijft sonnetten.
(vanwege een plotselinge ziektecrisis in zijn familie heeft hij zijn preek niet live kunnen houden).

Met dank aan de Preek van de Leek werkgroep

De prekers vanaf links: Fried Spelier, Wim Rozendaal, Leontine van Vliet, Jan de Vries, Eberhard Licht, Tineke Koenders en Len Borgdorff (Foto: Nico Plasmeijer).

De komende weken zal u op katholiekutrecht.nl alle preken van de acht amateursprekers van de Preek van de Leek kunnen lezen. Deze preken zijn geïnspireerd in een tekst van de apostel Paulus. Deze week de preek van: Jan de Vries.

Paulus  –  1  Korinthe  – 9  –  vers 24 tot en met 27

Over de verliezers van de hardloopwedstrijd – wat betekend armoede voor christenen? O waar wil je heengaan? En kan ik je volgen? En hoe overleef je? Hoe kom je ooit aan? Je hebt geen bepakking, geen tent en geen kleding, geen eten, geen drinken – hoe kun je bestaan? Dit liedje hebben wij enkele weken eerder in de viering gezongen. De dichter René van Loenen wil ermee zeggen hoe arm Christus was. Hij trok met zijn leerlingen van huis naar huis en hun inkomsten waren wat zij kregen van de mensen waar ze terecht kwamen. Ze waren echt arm. Wat is de betekenis van armoede voor onze samenleving? Kunnen wij echt een idee van de omstandigheden hebben waarin Jezus leefde? Denken we er zelfs over na? Nee, want we kijken altijd omhoog of naar diegenen die sneller zijn. Wij kijken naar de buren die net een nieuwe keuken hebben gekocht en naar de topmanagers, die zichzelf steeds hogere lonen garanderen. Ons dagelijks leven drijft ons. We hoeven helemaal niet te vertragen. We mogen nooit uit balans raken.

„Every day Happiness“ is geschreven op de chocolade die we in de fair trade-winkel kopen. Onze mooie, gezonde wereld moet niet worden bekrast en we moeten ons altijd goed voelen. Armoede bestaat buiten onze mooie wereld. Hooguit raken we soms geïrriteerd als we horen dat de kloof tussen rijk en arm groter wordt. Maar we kijken dan ook meer omhoog dan omlaag. Leven onder de armoedegrens is de grootste schande. En we geloven de politici als ze zeggen dat ze de mensen uit de armoede willen halen. Maar als alle mensen in de wereld zoals wij hier in Europa willen leven, zou de aarde vier keer groter moeten zijn om alles te reproduceren wat wordt verbruikt. Maar vooral als christenen moeten wij ons laten aanraken door armoede. We moeten ons realiseren dat we armoede niet hoeven te veroordelen of te minachten. De eerste stap daar naartoe is om de termen armoede en ellende schoon te scheiden. Het maakt een groot verschil of iemand in armoede leeft of in ellende. We realiseren hoe moeilijk dat is om het te begrijpen als we onze pastorale visie lezen. Daar staat letterlijk: „Ook alle stadsproblemen (mensen zonder werk, langdurige armoede, vandalisme, eenzaamheid, dakloosheid, gebrekkige integratie) zijn in Utrecht te vinden. In sommige wijken is dit sterker voelbaar en zichtbaar dan in andere.

“ Tussen langdurige armoede en vandalisme of eenzaamheid maken wij helemaal geen verschil. Maar er is een groot verschil. Jezus spreekt in het evangelie van de ontberingen. Hij spreekt van de hongerigen en dorstigen, de vreemdelingen, de naakten, de zieken en de gevangenen (Mattheüs 25: 35-36). Maar armoede is er voor hem geen deel daarvan. Omdat Jezus zelf in armoede heeft geleefd. Wij moeten opnieuw leren dit te differentiëren. Deze vormen van nood hebben niets met armoede te maken. Wij kunnen ellende en nood elimineren zonder armoede te hoeven te elimineren. Armoede zonder nood en ellende kan zelfs mooi zijn. Ik zelf ken armoede zonder ellende. Ik ben opgegroeid in de DDR en wij leefden aan of of beneden van de armoedegrens na de hedendaagse definitie. Ik heb 4,5 jaar gestudeerd en had een goede baan bij een onderzoeksinstituut. Ik leefde bescheiden, maar toch was het geld vaak op voor het einde van de maand. Bananen en sinaasappels waren alleen beschikbaar voor Kerstmis. Er was alleen een soort kaas in de koelschapen en we hebben de papieren zakken van het meel weer terug naar de winkel meegenomen. Deze waren dan voor de eieren bij de volgende keer boodschappen doen. Altijd was iets nodig dat wij niet konden kopen maar de vrienden of buren hebben steeds graag geholpen. Wij leefden in armoede in de DDR maar wij hadden geen ellende of nood. De zieken werden geholpen, er was geen eenzaamheid en iedereen werd gerespecteerd. Jullie kennen allemaal de foto’s en video’s met enthousiaste mensen bij de val van de Muur. Maar dat waren misschien 100.000 of 500.000 mensen die dachten dat West-Duitsland een paradijs was. Dat waren niet de 16 miljoen mensen die een normaal leven leidden in de DDR. Ik kan me de gezichten van mijn collega’s nog goed herinneren op de ochtend van 10 november 1989. Er was geen vreugde of enthousiasme, er was alleen zorg voor de toekomst. Na de val van de Muur vond ik een nieuwe baan en richtte later mijn eigen bedrijf op. Maar Ik ontmoette nu alleen mensen die meer geld wilden. ‘S avonds, als ik door de winkelstraten en prachtige winkelcentra loop, ontmoet ik alleen mensen die op zoek zijn naar hippe kleding of naar vaatwassers die geen geluid maken. Ik wist dat iets fout is. Maar ik wist niet wat er fout is. Vandaag heb ik eindelijk weer armoede gevonden.

Sinds ongeveer een jaar werk ik als vrijwilliger in een daklozenopvang. Er zijn mensen die echt arm zijn. Al hun spullen passen in een koffer of in twee boodschappentassen. Maar ze worden verzorgd door onze samenleving of ze doen kleine klussen die voldoende zijn voor eten en accommodatie. En als ik iemand vraag, hoe gaat het, weet ik dat hij antwoordt: het zou iets beter kunnen, maar over het algemeen gaat het goed. Deze eenvoudige mensen zijn tevreden en je kunt het voelen in de sfeer die daar heerst. Ze hebben een dak boven hun hoofd, krijgen voedsel en kunnen een huisarts bezoeken. Wanneer ik bij hen ben, is het niet moeilijk om mij voor te stellen dat Christus zo met zijn leerlingen leefde. Kunnen we ons als christenen dat voorstellen? Ik denk dat de meesten van ons dat helemaal niet kunnen. Maar om dichter bij het koninkrijk van God te komen, moeten wij leren om dat te kunnen. Christus leefde echt op die manier en hij eiste dat zijn volgelingen ook zo zouden leven. Ik zou te veel eisen als ik zeg, geef je bezittingen en welvaart op. Maar het minste wat we kunnen doen is heen te kijken en proberen de schoonheid van armoede te herkennen. Wie zou daartoe in staat zijn, zo niet wij als christenen.

Eberhard Licht: Protestants gedoopt in 1955 in de DDR. Maar kerk bleef buiten beeld tot hij zijn vrouw Myriam in 1997 ontmoette. Hij stapte onmiddellijk over naar de katholieke kerk. ‘Sindsdien geen viering meer overgeslagen’. Zingt in de Pauluscantorij.

Met dank aan de Preek van de Leek werkgroep

De prekers vanaf links: Fried Spelier, Wim Rozendaal, Leontine van Vliet, Jan de Vries, Eberhard Licht, Tineke Koenders en Len Borgdorff (Foto: Nico Plasmeijer).

De komende weken zal u op katholiekutrecht.nl alle preken van de acht amateursprekers van de Preek van de Leek kunnen lezen. Deze preken zijn geïnspireerd in een tekst van de apostel Paulus. Deze week de preek van: Jan de Vries.

Paulus  –  1  Korinthe  – 9  –  vers 24 tot en met 27

Spelregels
Bij het horen van de wedstrijd “lekenpreek” hoopte ik op een mogelijkheid om u te kunnen laten horen wat ik u zou mee willen geven op een zondagmorgen. Een vermaning? Een ondersteuning? Een noodkreet? U mag het zelf zo een etiket geven.

Om de competitie te kunnen doen, heeft de jury aan iedereen stuk gegeven uit een brief van Paulus. Natuurlijk een voor mij onbekend stuk, want als katholiek ben je toch niet zo goed thuis in de bijbel. Dat stuk gaat overigens ook over een competitie. Helaas of gelukkig –u mag dat zelf bepalen– zijn er vele vertalingen van in omloop, zodat er stof tot discussies is geweest en zal blijven. Ik heb gekozen om uit te gaan van de laatst bekende vertaling.

Ik lees in de slotzin mijn uitgangspunt: De spelregels, waar Paulus over zegt dat hij gediskwalificeerd wordt als hij de regels zou opstellen. In de andere stukken van zijn brief is hij daar overigens niet zo voorzichtig mee: Mag een vrouw zonder bedekking van het hoofd wel bidden? En een man met hoofddeksel? Ik gebruik dit bruggetje even om naar de kern van mijn overdenking te gaan: de spelregels van ons geloof. De tien geboden.

Ook daarvan zijn er meerdere versies in omloop. Ik ben alleen maar op de hoogte van de catechismus en degenen die aan Mozes zijn uitgereikt op de twee stenen tafelen. Daarbij verbaasde het mij zeer dat er niet twee tafelen van elk vijf geboden zouden zijn, maar één van drie geboden over God en één van zeven over de mens.

Het eerste gebod zou de kern moeten zijn. De kennismaking. Maar bij een steeds veranderende maatschappij, kan je moeilijk nu nog verkondigen dat het kenmerk van onze God is, dat hij de Joden uit Egypte heeft geleid. Het deel van de afgoden is overbodig en kan er dus uit. Ik zou willen voorstellen om dat eerste gebod om te zetten in: Ik ben de Heer, uw God. Ik ben er altijd geweest is en zal er ook altijd zijn.

Het tweede gebod is mijns inziens bij zowel de protestanten als de katholieken overbodig. Bij de katholieken mag je niet vloeken en bij de protestanten geen afbeeldingen maken. Als we ons realiseren dat de tien geboden MEDE een reactie is geweest op het gouden kalf en het geklaag van de Joden over hun omstandigheden, is het een gebod voor DIE TIJD. Eruit dus. Ruimte voor iets essentieels: U stelt zichzelf niet centraal in deze wereld, maar Mij of Mijn geboden en uw naasten.

Het derde gebod. De dag des Heren heiligen. Bedoelt God daarmee “verboden te werken en verplicht naar de kerk gaan”? Miljarden mensen weten niet eens wat een kerk is. Heiligen is eigenlijk niets anders dan “ helen”? Weer compleet maken, herstellen. Dan is het derde gebod gewoon: Wees er één dag per week bewust mee bezig, u te bezinnen, waartoe u hier op de aarde bent. (Dat kan middels gebed, maar ook met naastenliefde of goede werken).

Het vierde gebod. Eert uw vader en uw moeder. Soms gewoon onmogelijk en vaak ook lastig bij samengestelde gezinnen. Zullen wij het hier anders formuleren?

Waardeer de moeite die uw opvoeders hebben getroost, als zij van u een goed mens hebben willen maken, die er niet alleen voor zichzelf is.

Het vijfde gebod: Gij zult niet doden. Roept bij mij vragen op. Mag oorlog voeren wél? Mag de doodstraf wel? Mag je uit zelfverdediging wel iemand doden? Mag je voor de wetenschap honderden walvissen doden? Mag mishandelen wel? Mag abortus wel, als je door er één te doden de ander zijn leven redt? Laat ik het proberen groter te bezien: U zult geen fysiek of geestelijk geweld gebruiken tegen uw naaste, tenzij de strafwet u dat toestaat. Jezus vindt overigens ook dat men zich gewoon aan de wet moet houden.

Zesde gebod. Gij zult geen onkuisheid doen. Met ME TOO in het achterhoofd, echt weer van deze tijd. Ik wil het graag omzetten naar: Sex zonder wederzijdse liefde is alleen toegestaan tussen volwassenen, die daar, zonder dwang, uitdrukkelijk en onvoorwaardelijk in hebben toegestemd .

Zevende gebod. Gij zult niet stelen. Een Nederlandse bisschop heeft het al eens genuanceerd. Als je echt geen brood kunt kopen, mag je het pikken. Ik ga het omdraaien: U dient ervoor te zorgen dat uw naaste, die zonder succes probeert zijn dagelijks brood met eerlijke arbeid of uitkering te verdienen, dat niet hoeft te stelen.

Achtste gebod. Gij zult niet liegen. Maar als zelfs in de strafwet staat, dat je alles mag ontkennen, als je wordt verdacht van een misdaad, dan denk ik dat er iets moet staan over: verwar geen feiten met meningen: Bestempel niet iets als een feit, als het uw mening is en maak van een halve waarheid geen hele leugen, door er iets aan toe te voegen of weg te laten.

Negende gebod: Gij zult geen onkuisheid begeren. Vloeit eigenlijk voort uit het zesde gebod. Als echter in de genen van de mens de oerdrang tot voortplanting aanwezig is, is het soms een onmogelijke opgave. De excessen moeten eruit. Ik zou dus zeggen. U dient uw lusten te beteugelen, zodat ze aan anderen geen schade berokkenen.

Tiende gebod : Gij zult niet onrechtvaardig begeren wat uw naaste toebehoort. Rechtvaardig begeren mag dus wel? Onbegrijpelijk. Gewoon dus: Wees niet jaloers op een anderman’s geluk, relatie of bezit.

Ik hoop met bovenstaande overwegingen u wat handvatten te hebben gegeven om nog trotser te zijn op de christelijke overtuigingen. Misschien helpen ze om het anderen duidelijk te maken.

Ik kan alles symboliseren met deze ouderwetse vierkleurenbalpen. De maker heeft er een SOFT TOP op gemaakt om hem ook te kunnen gebruiken bij een mobieltje. Oude ideeën aanpassen om die te kunnen blijven gebruiken.

Waarom doen we dat niet bij ons geloof?

Tot slot wil ik God en u om vergiffenis vragen, als Hij of u is gekwetst door deze lekenpreek. Amen

Jan de Vries: Geboren in 1952, deze Tuindorper behoort tot de veteranen van de Pauluskerk.

Met dank aan de Preek van de Leek werkgroep

De prekers vanaf links: Fried Spelier, Wim Rozendaal, Leontine van Vliet, Jan de Vries, Eberhard Licht, Tineke Koenders en Len Borgdorff (Foto: Nico Plasmeijer).