De Mariakapel is voor onbepaalde tijd gesloten i.v.m. het opslaan van het orgel dat nog niet kan worden teruggeplaatst omdat de renovatie van de Augustinuskerk nog niet is afgerond.
Dat betekent dat de Mariakapel niet voor publiek toegankelijk is. Bekeken wordt of er in de nabije omgeving van de kerk een plekje gevonden kan worden voor de Maria-devotie.
Het is vrijdagmorgen, 6 april. Vandaag zijn er geen lesgroepen, zoals die alle dagen het klooster bevolken. Want vrijdag is hier de Dag van Allah; gebed in de moskee, en vrij van betaalde banen. Ik verwachte een rustige ochtend, alleen de twee paters en ik voor het ontbijt. Al lang voordat het ontbijt begon (kloosterritme kun je hier vergeten) was er een grote groep mensen, enkele gezichten bekend. Blijkt dat het Christian Peacemaker team drie zondagen op rij hier een soort retraite doet. Het betekent ook dat ze een kok meebrengen die kookt en dan schuiven wij aan voor het middageten. En de groep kinderen voor Engels heeft examen.
Het klooster is een externe nederzetting van de Orde van Mar Musa, Syrië, in de jaren Tachtig gesticht door een Italiaanse priester, Paolo Dall’Oglio. Vrouwen en mannen, Liefde voor de Islam als spiritualiteit. Een woestijnorde. In 2012 kwamen Pater Jens en zuster Friederike hierheen; aartsbisschop Sako van Kirkuk (nu Patriarch Sako) had hen uitgenodigd om een oude kerk in het oude centrum van Sulaymaniyah, die overbodig was geworden door een nieuwe kerk, te gaan inrichten als retraitecentrum en ontmoetingsplek voor iedereen. Omdat door de oorlog Syrië te gevaarlijk was geworden voor de buitenlandse leden van de orde, kwam de vraag als geroepen en gingen deze twee personen het retraitehuis opzetten. Kerk en pastorie behoefden reparaties, ze stonden al een paar jaar leeg. Dat was net zo’n beetje rond, toen zomer 2014 de Ninive-vlakte leegliep omdat ISIS de regio onveilig maakte. In oktober 2014 zaten er 14 ‚families’ in het klooster, zo’n 140 personen; familie betekent opa en oma, gehuwde kinderen en de kleinkinderen. In de kapel werden zeven families ondergebracht, in de bibliotheek drie, de rest in andere ruimten. Ze leefden gescheiden door eenvoudige doeken die aan waslijnen hingen. Overdag de matrassen op een stapel, in de nacht matrassen tegen elkaar op de grond en iedereen slapen.
Tussen april en december 2015 werden kapel en bibliotheek ontruimd en de families in wooncontainers geplaatst. Bij de VN zijn die voor $ 5000 per stuk te koop. Daartoe werden drie kleine lapjes grond rond het klooster geleend van de eigenaren, geëgaliseerd, stenen bases gebouwd om de containers op te zetten, elektra aangelegd, water. Zo ontstonden drie hofjes met containers rond een boom telkens. De VN betaalde het voedsel, beetje energie, alle andere kosten moesten bij fondsen bijeen gebedeld worden. Midden 2016 was het klooster vrij van families, en begonnen herstelwerkzaamheden: het was nogal uitgewoond door de intensieve bewoning.
Augustus 2017 begon de grote uittocht van families terug naar Caracosh en andere dorpen nu ISIS was verdreven. Ook de terugkeer kwam op kosten van het klooster, een pick-up plus een chauffeur reed twee maal per week een gezin. Voor die arbeid zijn er geen hulpfondsen. De families vonden alle hun huizen nogal onbewoonbaar gemaakt, meubels en huisraad kapot of verbrand. Maar men ging aan de slag, het eigen terrein heroveren.
Inmiddels is er nog één bewoonde containerhof. Eén familie is gebleven, ze hebben geen eigen huis en de man heeft hier werk. De andere containers worden nu bewoond door een paar Syrische families die liever hier zijn dan in de grote kampen. In de tweede containerhof heeft UPP, een Italiaanse NGO, nu een kantoor, en enkele containers worden gebruikt voor leslokaal. De derde, kleinste hof is ontmanteld, die drie containers dienen nu als bouwkeet bij de bouw van het bejaardenhuis voor christelijke en moslim-Alzheimerpatiënten, plus kleuterschool; een project van bisschop Mirkis hier in Sulaymaniyah. Deels omdat het zwaar is met Alzheimer-patiënten samen te leven, deels omdat veel ouderen hun kinderen in buitenlanden hebben.
Sinds augustus 2017 zijn er twee huizen bij het klooster bijgebouwd. Het ene voor leslokalen, twee kleine bureau’s waar de leraren voorbereidend werk kunnen doen, en een leefruimte voor de bewaking. Het andere wordt een vrouwenhuis. In deze cultuur kan men niet mannen en vrouwen onder één dak laten slapen. Het vrouwenhuis is voorwaarde om met retraite-groepen te kunnen beginnen. Nog dit jaar hoopt men eindelijk te kunnen beginnen met dat eigenlijke doel.
Intussen is de kloosterhof dagelijks vol met mensen voor allerlei lessen: Engels, Koerdisch, Arabisch, boekhouding in de drie talen, IT, naaicursus, loodgieterscursus. Het zijn vooral moslims, daartussen ok christenen. De leraren krijgen een kleine betaling, de cursisten betalen niets. Ook gasten zal geen geld gevraagd worden. De tweede term van de spiritualiteit van het klooster is gastvrijheid. Men leeft van wat gasten vrijwillig geven. Als eenmaal de opbouw klaar is, zal dat lukken. Maar opbouw, herstel, uitbouw, vluchtelingen, dat was allemaal te veel van het goede. Het klooster heeft schulden en hoopt die ooit kwijt te raken. Schulden bij vrienden, dus zonder rente. Maar toch.
Over een uur begint de eerste bruiloft in deze kapel sinds het kloosterkapel is: een Chinees en een Filippijnse huwen elkaar, de Chinese man is daartoe in deze kapel gedoopt enkele weken geleden. Burgerlijk huwelijk bestaat hier niet, de priester of een imam tekenen de verbintenis en dat wordt dan door de gemeente ingeschreven. Beide personen zijn hier als gastarbeiders, de viering zal in het Engels zijn maar naar Chaldeeuwse ritus.
Voor de korte termijn dient zich nog een behoefte aan: een tweede kloosterhof, aanpalend, om zowel een ontmoetingshof te hebben als een stiltehof, waar geconcentreerd kan worden gestudeerd en retraite gehouden. Daartoe moet een kleine strook land naast de kapel gekocht worden. Ook het onderhoud van de kapel zou dan eenvoudiger zijn. Het meest bijzonder aan het klooster is, dat het in de oude binnenstad ligt en smalle straatjes dus langs en dwars door dit complex aan huizen lopen, de dagelijkse weg van de moslimburen en anderen. De twee werelden grijpen zo heel natuurlijk ineen. Daartussen de Peshmerga die het klooster dag en nacht bewaken: wat sinds 2002 in heel Irak gebeurt met woningen van belangrijke personen en huizen waar groepen samenkomen. Nieuwe groepen – onbekende gezichten- worden alle gefouilleerd. Zoals nu de bruiloftsgasten. Veel leven van veel niveaus tegelijk in dit stadsklooster.
Op 8 april is door het aartsbisdom bekend gemaakt dat pastoor Ton Huitink van de samenwerkende katholieke parochies St. Ludgerus, St. Martinus en Salvator per 1 mei zal vertrekken.
Pastoor Ton Huitink is gevraagd om de leiding op zich te nemen van de drie samenwerkende grote parochies in het vicariaat Deventer, waarvan de basiliek van Zwolle het eucharistisch centrum is. De aartsbisschop is pastoor Huitink zeer erkentelijk voor het goede en vaak moeilijke werk dat hij in Utrecht heeft verricht.
Het bestuur van de samenwerkende katholieke parochies, voor wie dit nieuws als een verrassing kwam, wil alle parochianen en andere belangstellenden in de gelegenheid stellen afscheid van pastoor Huitink te nemen in en na de viering op Sacramentsdag, zondag 3 juni, in de Aloysiuskerk (Adriaen van Ostadelaan 2). Aanvang van de viering is 10.30 uur.
Vanaf 1 mei zal pastoor Hans Boogers de nieuwe pastoor zijn van de samenwerkende parochies Katholiek Utrecht. Hij is thans werkzaam in Zwolle e.o. In de maand juni zal hij met zijn pastorale werkzaamheden beginnen.
Yosé Höhne-Sparborth schrijft de komende periode over haar bezoek aan Kirkuk. Blijf onze website volgen voor meer nieuws!
Vandaag, Tweede Paasdag, ben ik met Pater Jens Petzold meegereden naar Kirkuk. Morgen moeten we allebei naar de politie om ons visum door persoonlijke presentie geldig te maken.
Dit is wel een bisdom, zeg. Stel het je voor: de bisschop heeft 7000 gelovigen onder zich, en 7 priesters. Die zijn verdeeld over twee grote steden, en wat voordorpjes/stadjes. En die twee steden liggen in twee gebiedsdelen die nu door een heuse grens worden gescheiden. Aangezien Pater Jens Zwitser is, moet hij elk jaar verlenging van verblijfsvergunning aanvragen. Maar nu moet hij telkens als hij naar Kirkuk komt, naar de politie om zich te melden. Irak is de Koerden een beetje aan het straffen.
Op de weg van Kirkuk (Irak) naar Erbil (hoofdstad Iraaks Koerdistan) passeerden we altijd een grens die ook als zodanig functioneerde. We trokken daar altijd een half uur extra voor uit, meestal was dat voldoende, ook een keertje niet. Eenmaal kostte het zoveel tijd, dat de chauffeur, Abuna Qais, keihard over de lege weg scheurde om nog op tijd in Erbil aan te komen. Maar de verlichting was ook niet overal even best, dus via een stuk wegdrempel werden we bijna gelanceerd.
Nu is de weg Sulaymaniyah-Kirkuk nog duidelijker een weg die gaat door, oké net niet oorlogsgebied. Laten we zeggen gewapende stilstand. En Pater Jens scheurde waar dat kon, om op tijd in Kirkuk te zijn. Scheuren over de weg doe je enkel waar je weet dat er geen controle is. 100 km. is eigenlijk het maximum.
De hele regio Kirkuk was jarenlang feitelijk in handen van de Peshmerga. In het klooster hangt een kaart van Iraaks Koerdistan, daarop telt dat hele gebied tot Koerdistan, plus nog wat stevige terreinstroken aan de zuid-westzijde. Verleden jaar stond er ook ineens een 25 meter hoge Peshmerga als standbeeld bij de ingang van Kirkuk, komende van Erbil. Koerdisch geurspoor zeg maar.
Na het Koerdisch referendum in september heeft het Iraakse leger de eigen gebieden weer overgenomen van de Peshmerga. Deze laatsten zijn feitelijk meer een zwaar bewapende politie dan een leger, en dat verschil zie je.
Ik meen dat ik drie grote controleposten onderweg telde; regiogrenzen worden ook gecontroleerd. Elke controlepost wordt nu aan beide zijden beschermd door een aarden wal, daarop een uitkijktoren met gebouwtjes voor verblijf, soldaten. En je ziet echt militair materieel staan. Een vrij oud „fort” op een berg dat door de Amerikanen was gebouwd en gebruikt, daarna leegstond, is nu weer in gebruik van het Iraakse leger.
Er komen niet veel buitenlanders langs die deze grens overgaan. De soldaat die onze beide passen controleerde, en de visa bestudeerde, had veel bekijks onder zijn kameraden die om de auto troepten. Hij legde vriendelijk uit dat hij even zijn baas moest bellen, of hij ons mocht doorlaten. Deed hij in het Engels, en Pater Jens maar in het Arabisch terug spreken om aan te tonen dat hij wel van deze grond komt. Was wel grappig. Alles in opperste vriendelijkheid. Aangegeven dat we in Kirkuk naar de kerk gingen, dat Pater Jens in Sulaymaniyah ook voor de kerk werkte. Soldaat nog vriendelijker. Toen de telefoon hem kennelijk toestemming had gegeven om ons door te laten, vroeg hij met dringende stem aan Pater Jens om eenmaal in Kirkuk een zekere Mohammed, zijn baas, te bellen dat we waren aangekomen. Bisschop Mirkis belde daarvoor meteen maar zijn grote rechterhand, Abudoreit, die alle karweien in hogere regionen regelt. Die kwam aanschuiven aan ons avondeten en belde onder ons gehoor Mohammed om te verzekeren dat de zuster en de pater beiden nu bij de bisschop aan tafel zaten. Jazeker, goed overgekomen.
Mijn reis had 25 uur in beslag genomen van Utrecht tot Sulaymaniyah. De Iraakse regering is de Koerden een beetje aan het straffen voor hun referendum en zich uitspreken voor absolute onafhankelijkheid. Daarom zat het Koerdische luchtruim potdicht voor internationaal vliegverkeer. In mijn traject om de reis te boeken kreeg ik voortdurend meldingen dat het nu weer open zou gaan, even wachten nog met kopen… Wel, Sulaymaniyah is nog dicht, er was werkelijk weinig aan de hand op dat vliegveld toen ik landde. Nu wist bisschop Mirkis dat Erbil wel open is/open gaat, en Sulaymaniyah nog niet. Daarin speelt mogelijk ook mee een strijd tussen diverse Koerdische partijen, het niet gunnen aan die andere stad. Maar mogelijk is het ook gewoon extra straf voor Sulaymaniyah, die stad schijnt veel sympathie te koesteren voor de PKK.
Klinkt allemaal wel naar een slangenkuil. Met excuus aan de slangen. Of anders gezegd, deze rit was even een uitstapje geheel langs de militaire lijn, nu die autoweg zo is gemilitariseerd. Alles rustig, maar de militaire aanwezigheid ziet er naar uit dat ze zich bewust zijn in „vijandig gebied” te verkeren. Er wordt hard gewerkt aan terugkeer en herstel, maar „vrede” zou ik de toestand in Irak nog niet willen noemen.
En dan had ik nog niet de Syrische vluchtelingen gemeld, die ook in groten getale aanwezig zijn in Noord-Irak. In Sulaymaniyah was alweer staking, de laatste vier jaar krijgen de ambtenaren maar zo af en toe een salaris uitbetaald. Hoe ze overleven? Niks kopen behalve eten, en ook dat is soms lastig. Pater Jens en ik constateerden in de auto, dat er twee verschillen zijn tussen de „autochtone” bevolking en de vluchtelingen. De autochtone bevolking heeft (doorgaans) een eigen huis, de vluchtelingen zitten ergens voorlopig ondergebracht. En de vluchtelingen krijgen hun eten, de autochtonen niet, hoewel ze er wel voor werken. Tot zover dat opvangen in de regio, waar Europese politici, Nederland voorop, zo verliefd op zijn. (wil iemand dit doorsturen naar Mark Rutte svp)
De eerlijkheid gebied, nog even te melden voor wie nu pas insteekt met lezen: weliswaar groeide de bevolking van Noord-Irak (Iraaks Koerdistan) tussen 1991 tot nu van 3 miljoen naar 9 miljoen inwoners, dus dat opvangen hebben ze wel gedaan, om Europa te dienen; maar de heer president Barzani van Koerdistan en zijn familie hebben ook wel vele miljoenen in een familierekening laten weglopen. Zal wel in Zwitserland in veiligheid gebracht zijn. Vele miljoenen… Of in een brievenbusmaatschappij in Amsterdam?
Ons avondrondje na het eten in de bisschopstuin bewoog zich op een ander niveau. In Kirkuk zijn nog maar twee studentenhuizen, voor degenen die echt hier moeten afstuderen. Van de christelijke studenten is nu een groot deel toch teruggegaan naar de dorpen rondom Mosul waar hun familie leeft; dat werd geëist door de nieuwe autoriteit in Kirkuk. Er wordt hard weder opgebouwd in die dorpen, veelal op eigen kracht. Enkele kleinere hulporganisaties doen mee. Voor de oorlog in deze oliestreken krijgt men gemakkelijker grote coalities bijeen dan voor de opvang van vluchtelingen, het ruimen van puin en de wederopbouw.
Op bezoek bij de zus van Mirkis in Hoogeveen kreeg ik foto’s te zien van grote Palmpasenoptochten door Caracosh. Indrukwekkende massa’s. De thuiskomst wordt gevierd, ook al zal het nog jaren hard werken zijn aan herstel van de huizen. En dan nog de gemeenschap, hoe herstelt dat?
Inmiddels gaat het allergrootste deel van de hulp naar de Yezidi-studenten. Dat zijn er nu ruim 600. Ze leven nu in Bashiqa ………. , een van de dorpen rond Mosul. Ook zij moesten terug naar de universiteit in Mosul om daar hun studie voort te zetten, de Iraakse autoriteit is nu even stevig de baas in Kirkuk. Deze yezidi studenten leven in grotendeels door ISIS leeggeroofde huizen, elektra gestript, deuren en ramen gestript, meubels verbrand. De bedden zijn vanuit de studiehuizen in Kirkuk daarheen verhuisd. Vanuit dit bisdom gaat er regelmatig een groot transport eten naar hen toe en ze krijgen reisgeld naar de universiteit in Mosul. Waar mogelijk wordt geholpen met het nodige om het enigszins leefbaar te maken. De studenten hebben hoogste prioriteit, ze moeten nu binnenkort tentamens doen. Wie niet slaagt verliest een jaar. De Yezidi zijn de meest getraumatiseerde groep. Soms wordt het onderhoud voor hen geleend uit andere projecten, die uitstel verdragen. Er komt te weinig geld voor deze tijd nu van wederopbouw en weer enorme volksverplaatsingen. Voor de volksverplaatsingen bestaan geen hulpfondsen, wel gaat het om grote sommen…
Afspraak is nu dat ik volgende week met de distributieauto meerijd. Dit bisdom is de enige instantie die de Yezidi helpt. De Europese kranten schreeuwden moord en brand over die lelijke moslims die de Yezidi uithongerden daar op de berg Sinjang.… Maar als het om hup gaat, is dat allemaal vergeten. Als het mogelijk is, blijf ik er misschien enige dagen. Hangt af van van alles. De situatie is wel veilig, zover dat kan in een olierijk land tussen Iran, Turkije, Syrië en Saoudi-Arabië, met het werkgebied half in Arabisch half in Koerdisch territorium. Er is echt een gevoel van rust, doordat de overname door het Iraakse leger zo met relatief weinig strijd verliep. Maar het is wel een situatie waarin de autoriteiten strak controle pogen te houden, en alles nog lang niet genormaliseerd is, dus er kan telkens van alles aan maatregelen komen die vergen dat je het dagelijks leven weer geheel anders organiseert dan tot nu toe. Plannen is allemaal onder voorbehoud.
Wat is dat ook alweer? Beloken Pasen. Het woord “beloken” komt van “beluiken”, ofwel: afsluiten. Met Beloken Pasen sluiten we dan ook het Paasoctaaf af. Sinds het jubeljaar 2000 is Beloken Pasen extra bijzonder geworden. In dat jaar riep paus Johannes Paulus II deze dag uit tot het feest van de Goddelijke Barmhartigheid. Dat klinkt indrukwekkend, maar wat betekent het eigenlijk?
De geschiedenis van het feest van de Goddelijke Barmhartigheid begint met een Poolse zuster: Faustina Kowalska (1905-1938). In de jaren ’30 van de vorige eeuw kreeg deze zuster een reeks aan visioenen. Hierin zag zuster Faustina Jezus Christus in de gedaante van de Koning van Goddelijke Genade. In dit visioen was Jezus in het wit gekleed en scheen er rood en wit licht uit zijn borst. Jezus vertelde haar over Beloken Pasen het volgende:
“Op die dag staan de diepste diepten van Mijn tedere barmhartigheid open. Ik stort een hele oceaan van genaden uit over die zielen die tot de fontein van Mijn barmhartigheid naderen. De ziel die te biechten zal gaan en de heilige communie zal ontvangen, zal volledige vergeving van zonden en straf ontvangen. Op die dag staan alle sluizen van de hemel, waardoor de genade vloeit, open.”
Het offer van Christus en de liefde van God zijn echter altijd groter dan iedere zonde die wij als mensen hebben of kunnen begaan. Dat is soms moeilijk voor te stellen in een wereld waarin het kwaad heer en meester is (Jezus noemt Satan immers niet voor niets de ‘prins van deze wereld’ – zie Johannes 12.13). Juist daarom is het goed om stil te staan bij Beloken Pasen als het feest van de Goddelijke Barmhartigheid. Ook onze harten zijn namelijk vaak gesloten voor Gods liefde. Dat is dan ook de tweede betekenis die het woord “beloken” heeft: Op de eerste zondag na Pasen hadden de apostelen zichzelf namelijk opgesloten uit angst voor vervolging:
In de avond van die eerste dag van de week, toen de deuren van de verblijfplaats der leerlingen gesloten waren uit vrees voor de Joden, kwam Jezus binnen, ging in hun midden staan en zei: ‘Vrede zij u! (Johannes 20:19)
Jezus laat zich niet buiten sluiten, zelfs wanneer wij denken de deuren gesloten te houden. Wanneer er een oceaan van genaden over de zielen wordt uitgestort, druppelt er toch altijd wel iets naar binnen.
Voor het ontvangen van het sacrament van boete en verzoening (de biecht) kunt u een afspraak maken met pastoor Huitink of priester Koos Smits. Daarnaast is er op woensdagavond voor de mis van 19:00 altijd biechtgelegenheid in de Sint Catharinakathedraal.
Zuster Faustina Kowalska
Naast de priesteropleiding biedt het Aartsbisdom Utrecht vanaf september 2018 in samenwerking met het Ariënsinstituut en de Diocesane Kerkelijke Caritas Instelling (DKCI) drie nieuwe opleidingen: tot onbezoldigd permanent diaken, catechetisch medewerker en diaconaal assistent. Het eerste (basis)jaar van deze opleidingen voor vrijwillige medewerkers in de parochies wordt aangeboden aan de drie groepen studenten gezamenlijk. De jaren daarna is het programma gericht op de afzonderlijke opleidingen. Folders over de opleidingen liggen al binnen de parochies. Kardinaal Eijk doet een dringend beroep om hoge prioriteit te geven aan het werven van kandidaten voor deze vier opleidingen.
Voor toelating tot de priesteropleiding gelden eigen criteria en is minimaal Hbo-niveau vereist. Naast de priesteropleiding biedt het aartsbisdom opleidingen aan voor vrijwillige medewerkers voor onze parochies. Kardinaal Eijk: “De samenleving, maar ook de Kerk, is aan sterke veranderingen onderhevig. Het aantal betaalde medewerkers van de Kerk in de parochies neemt af en de omvang van de parochies neemt toe. Dat heeft ook gevolgen voor de organisatie van de parochie. Daarom is het van groot belang dat ervoor nu en de toekomst vrijwilligers toegerust worden die naast de priesters, onbezoldigde permanente diakens, pastoraal werk(st)ers en andere vrijwilligers een ondersteunende en verbindende rol op het terrein van catechese, caritas en diaconie willen en kunnen vervullen en die op deze terreinen ook zelf actief zijn.”
Voor bovengenoemde opleidingen zoekt het Aartsbisdom Utrecht gemotiveerde kandidaten die, met ‘het hart op de goede plaats’, die kritisch denken, ervaring of affiniteit hebben met catechese, caritas en diaconie en/of beschikken over managementcapaciteiten (leiders).
Kandidaten kunnen zich melden tot 1 juni a.s. Daarna zullen de selectiegesprekken met de kandidaten plaatsvinden. Voor meer informatie over de opzet, toelating en kosten van de opleidingen kunt u contact opnemen met rector P. Kuipers (rector@ariensinstituut.nl) of dr. T.J.M. Versteegen (t.versteegen@aartsbisdom.nl), of in de folders:
Klik hier voor de folder ‘Priester worden’
Klik hier voor de folder ‘Permanent diaken worden’
Klik hier voor de folder ‘Catecheet worden’
Klik hier voor de folder ‘Diaconaal assistent worden’
Pastor G.J. (Gerrit Jan) Westerveld heeft ons laten weten dat hij gebruik wenst te maken van zijn vervroegd pensioen, hetgeen zijn gezondheid zeker ten goede zal komen. Het bestuur heeft zijn verzoek gehonoreerd en heeft er begrip voor dat hij nu de tijd neemt om het wat rustiger aan te kunnen doen.
Officieel zal Gerrit Jan per 1 juni zijn werkzaamheden als pastoraal werker van onze parochie neerleggen. Omdat hij nog een aantal verlofdagen te goed heeft, is in onderling overleg besloten dat zijn laatste werkdag zondag 15 april a.s. zal zijn.
Uiteraard zal er eind mei of begin juni gelegenheid zijn om afscheid van Gerrit Jan te nemen, u wordt hierover tijdig geïnformeerd.
Bestuur Personele Unie van de Samenwerkende parochies Katholiek Utrecht.
Op paasochtend was het dan zo ver: de laatste mis in de Sint Gertrudiskerk die sinds de jaren ’20 trouw dienst heeft gedaan als gebedshuis voor Christus. Wie door Rivierenwijk naar de Gertrudis loopt, ziet hier en daar nog sporen van wat ooit een katholieke arbeidersbuurt was: een Mariabeeldje achter het raam, een Heilig Hart beeld op het balkon … Zo was het vroeger: de kerk als het centrum van een gemeenschap. Maar die tijd is voorbij. Niet alleen is Rivierenwijk in demografisch opzicht een transformatie ondergaan, onze hele samenleving is veranderd en als er nog sprake is van gemeenschappelijke cohesie, dan is dat centrum al enige tijd niet meer de kerk. Toch is de Gertrudis voor meerdere generaties verbonden met de belangrijkste gebeurtenissen van hun leven, of het nu gaat dopen, huwelijken of begrafenissen. Het mag duidelijk zijn: het is niet alleen het einde van de Gertrudis, het is het einde van een tijdperk.
Zo had de Sint Gertrudiskerk zich dan voor de laatste keer opgemaakt voor de viering van de eredienst. De kerk zag er op zijn Paasbest uit en het was duidelijk dat, ondanks alle veranderingen, deze kerk altijd gezegend is geweest met een mooie groep toegewijde vrijwilligers. Vaandels, bloemen, boekjes … alles was tot in de puntjes verzorgd om de Gertrudis een waardig afscheid te geven. Dat was voor veel parochianen uiteraard een emotioneel gebeuren, maar naast het vanzelfsprekende verdriet was echter ook te merken dat men er over het algemeen nuchter en realistisch in stond.
De celebrant voor deze Paasviering was pastoor Ton Huitink, die daarin werd bijgestaan door pastoraal werkers Gerrit Jan Westerveld en Gérard Martens. In een bewogen preek eindigde de pastoor met een welgemeende hartenkreet: “Vandaag kunnen we het allemaal niet bevatten en is het vertrouwen in de verrijzenis misschien ver te zoeken. En dan niet zozeer de verrijzenis van de Heer, maar de verrijzenis van deze gemeenschap. Ik ben een hartgrondig optimist. Dat ben ik juist omwille van Christus’ verrijzen. Zijn verrijzenis biedt hoop en toekomst. Daarom durf ik het ook aan u te vragen: geef de hoop niet op. Zet geen streep door de mogelijkheid van een nieuwe toekomst. Het leven is echt sterker dan de dood.”
Zo kwam dan op Paasochtend, 1 april 2018, een eind aan de vieringen in de Sint Gertrudiskerk. Na de mis ging de ciborie uit het tabernakel, werd de godslamp gedoofd en droeg men de paaskaars en het lectionarium op een plechtige manier mee naar buiten. Een sluiting op Paasochtend. Maar volgens pastoor Huitink niet het einde van de gemeenschap en hij drukte de parochianen op het hart: “Leer verstaan dat ‘nieuw’ niet betekent; ‘opnieuw’ maar ‘anders’ op ‘andere wijze’.” Wat dit “nieuw” moet gaan behelzen zal in de komende maanden duidelijk gaan worden, maar zoals de dood aan het kruis niet het einde was voor Christus, zo zal ook de sluiting van de Gertrudiskerk niet het einde zijn voor deze gemeenschap. In die hoop, de hoop van de verrijzenis, leven we als katholieken en die hoop doet leven.
Tekst en foto’s: Erik Hendrix
Een groet van de aartsbisschop
aan alle gelovigen in het Aartsbisdom Utrecht
bij het begin van het Paastriduum 2018
Utrecht, Witte Donderdag 2018
Broeders en zusters in Christus Jezus onze Heer,
De dagen van Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Pasen verenigen ons in het bijzonder met onze Heer Jezus, die Zichzelf voor ons gegeven heeft, totaal, tot op het kruis. Dit heeft Hij uit liefde gedaan. Jezus maakt zo Zijn eigen woorden waar: “Geen groter liefde kan iemand hebben dan deze, dat hij zijn leven geeft voor zijn vrienden” (Joh. 15, 13). Liefde is het wezen van God: “God is liefde” (1 Joh. 4, 16).
Liefde zal daarom ook altijd het wezenlijke kenmerk moeten zijn van ons leven, omdat wij naar Zijn beeld en gelijkenis geschapen zijn. Temeer geldt dit wanneer we gedoopt en gevormd zijn en daardoor vervuld van de Heilige Geest vrienden van Jezus zijn, in ons persoonlijk leven en dat van ons samen als Kerk.
Ons leven geven, uit liefde, voor elkaar – in navolging van Jezus – gebeurt op vele plaatsen, momenten en manieren. Ik denk hierbij aan de liefde van (groot)ouders voor hun (klein)kinderen, van (klein)kinderen voor hun (groot)ouders, van mensen voor een ander in nood (naar geest of lichaam), van mantelzorgers. Kortom van mensen die er zijn voor de ander, die met kleine of grote offers het leven van hun naaste – dichtbij of ver weg – verrijken, steunen en tot zegen zijn. In stilte gebeurt er heel veel goeds, uit liefde. Deze liefde getuigt van de Geest van God. Het is immers de Geest van God die in ons hart, in ons leven geloof, hoop en bovenal liefde wekt en versterkt en in de ander doet wekken en versterken.
Dat wekken en versterken van de liefde van de Geest van God in ons, gebeurt op bijzondere wijze door de sacramenten. Bij het toedienen van een aantal sacramenten wordt olie gebruikt, opdat wij gezalfd worden, dat wil zeggen gesterkt met de Geest van de Heer en daardoor met de kracht van Zijn liefde. Het is mij elk jaar dan ook een grote vreugde als ik in de Goede Week tijdens de Chrismamis de oliën voor de geloofsleerlingen en de zieken mag zegenen en het Chrisma, de olie voor het doopsel, het vormsel en de priesterwijding, mag wijden. Door deze sacramenten geeft God ons de kracht om dienend in het leven te staan, in navolging van Jezus, die “niet gekomen is om gediend te worden, maar om te dienen en Zijn leven te geven als losprijs voor velen” (Mc. 10, 45).
Jezus spoort ons aan en bezielt ons om Zijn liefde na te volgen. Dat doen wij tijdens ons aardse leven. Maar het kan op diverse manieren ook nadat wij dit aardse leven verlaten hebben. De laatste maanden is er, zowel in de Tweede en de Eerste Kamer als in de media, veel aandacht geweest voor orgaandonatie, die zowel tijdens ons leven als na de dood kan plaatsvinden. Daarom is het goed om in de Witte Donderdaggroet van dit jaar bij het begin van het Paastriduum – de dagen waarin wij gedenken en vieren dat Jezus voor ons Zijn leven uit liefde heeft gegeven tot op het kruis – in herinnering te brengen dat het doneren van organen tijdens dit leven en na onze dood een daad van naastenliefde en solidariteit is, ten dienste van het leven van een ander.
De Rooms-Katholieke Kerk prijst het doneren van organen in dit leven en na de dood aan, niet als een plicht, maar als een daad van naastenliefde, uit vrije wil. Het leven van een ander en daarmee dat van zijn of haar gezin, familie en/of vriendenkring kan er op grootse wijze mee geholpen zijn. Dankzij die gave worden medemensen in staat gesteld vaak nog jaren in een goede gezondheid verder te leven.
Van harte hoop ik dat het bovenstaande u helpt om de keuze te maken die voor u en uw omgeving het beste is. Echter, ook voor iemand anders, die u niet kent, maar die u intens dankbaar zal zijn als u hem of haar na uw overlijden tot zegen bent door organen en/of weefsels te doneren.
Bovendien hoop ik van harte dat de vieringen van Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Pasen in uw parochie(s), ziekenhuis, zorginstelling, gevangenis, op missie in het buitenland of waar u en de uwen ook mogen zijn, in u en ons allen de liefde mogen versterken waarin onze Heer Jezus ons is voorgegaan. Hij leeft nu in de eeuwige liefde van de Vader, dankzij Pasen. En dat is ook onze Eindbestemming als wij Hem navolgen.
Dat uw en ons aller Pasen zalig zij!
+ Willem Jacobus kardinaal Eijk
Aartsbisschop van Utrecht
Traditiegetrouw werd gisteravond tijdens een mooie dienst in de Onze Lieve Vrouwekerk te Apeldoorn de Chrismamis gevierd. Dit is een jaarlijkse gebeurtenis die het hele bisdom aangaat. In deze mis wijdt en zegent de bisschop namelijk het chrisma en de oliën die het komende liturgische jaar door alle priesters in hun parochies gebruikt zullen worden. Aan het eind van de viering nemen de gelovigen deze oliën mee naar hun parochies. Dat verklaard dan ook de locatie: Apeldoorn ligt middenin het aartsbisdom en is zo voor alle vicariaten even makkelijk te bereiken. Officieel viert men de Chrismamis op Witte Donderdag, maar omdat volgens de Joodse wet de nieuwe dag begint bij zonsondergang, mag de Chrismamis ook op woensdagavond gevierd worden en dat is in de loop der tijd ook gebruikelijk geworden.
Het zijn moeilijke tijden voor de wereldkerk met vervolgingen in het Oosten en een vernietigende onverschilligheid in het Westen. Desondanks wist kardinaal Eijk in een omzichtige preek door te stoten naar de kern van de zaak. Hij herinnerde de gelovigen aan het heldhaftige voorbeeld van luitenant-kolonel Arnaud Beltrame. Deze agent van de Franse gendarmerie had afgelopen vrijdag de plaats ingenomen van een supermarktmedewerker die in gijzeling was genomen door een Jihadist in Trèbes (zuid Frankrijk). De volgende dag (24 maart) werd hij door de terrorist vermoord. Kardinaal Eijk liet weten dat Beltrame, die door zijn geloof werd bewogen om dit enorme offer te brengen, eerst nog de ziekenzalving had ontvangen. Op Witte Donderdag herdenken wij met de voetwassing de opdracht van dienstbaarheid die wij van Jezus hebben gekregen en het gebod van de onderlinge liefde. Zo kwam alles bij elkaar: de oliën, de dienstbaarheid en de zelfgave die ons geloof moeten karakteriseren. Het is een krachtige boodschap waarmee wij als Katholieken wereldwijd hoopvol de Paastijd in kunnen gaan.
Luitenant-kolonel Arnaud Beltrame
“Laat de kinderen bij mij komen” (Marcus 10, 14) zei Jezus tegen zijn apostelen en dat deden gisteren ook de kinderen van de Jacobus gemeenschap die samen met hun ouders en andere parochianen Palmpasen vierden.
Met hun zelf versierde palmstokken liepen ze in processie de kerk binnen samen met pastoor Bernard Höfte, die zijn blijdschap niet kon verbergen bij het zien van jonge gezinnen met hun kinderen. “Jezus kwam Jeruzalem binnen op een ezel” -zei de pastoor in zijn preek- “Om te laten zien wat er precies omgaat” en bij dit bedoelde hij een leven gewijd aan de dienst van de andere. Een leven waar wij niet alleen aan onszelf denken maar vooral ook aan de behoeftes en zorgen van de ander, zoals Jezus ons geleerd had.
Voor Melde van Dijk, muzikale begeleider van het kinderkoor, is het zingen met kinderen een gezellige en verbindende activiteit. Muziek is bijzonder en essentieel voor kinderen in hun relatie met de kerk: “De kinderen worden er blij van en kunnen zich in het zingen uitleven”, aldus van Dijk.
Maar wat het vieren van zo’n Palmzondag nog zo bijzonder maakt, is dat jong en oud, groot en klein hun geloof en hoop vernieuwen. Samen met Jezus bereiden wij ons voor op de Goede Week waarbij wij opnieuw het lijden van Onze Heer en zijn verrijzenis herdenken.
Tineke Koenders, parochiaan van de Jacobus gemeenschap, legt ons uit:
“Bij het maken van de palmstokken vertellen we aan de kinderen op een eenvoudige manier het verhaal van Jezus aan het eind van zijn leven hier op aarde. Alles heeft een betekenis, het kruis waaraan Hij gestorven is, versierd met het broodhaantje, teken van het verraad van Petrus, maar ook van het verbond om brood te breken en te delen. Het verhaal is ook voor kinderen nu nog actueel. Zo ben je beste vriendjes, vier je feest samen, maar is het ook soms ruzie en dat doet pijn. Die gevoelens kende Jezus ook. Breken en delen, Witte Donderdag, het delen van het brood, het weggeven van je palmpaasstok. Jezus houdt zoveel van ons dat Hij zijn leven voor ons gegeven heeft. Goede Vrijdag. Maar ook is Hij het bewijs dat er nieuw leven is na de dood, Pasen! Overwinning van het leven op de dood!”
Sinds 1 oktober 2017 worden de vieringen/diensten gehouden in een daarvoor geschikt gemaakte ruimte in de pastorie.
Het kerkgebouw mocht alleen nog gebruikt worden voor doop -, rouw -, trouwdiensten en voor de Kerstviering.
Als geloofsgemeenschap hebben wij gedacht dat deze situatie een redelijke tijd voortgezet kon worden.
Er is echter een behoorlijke kink in de kabel gekomen.
Enige tijd geleden heeft de Veiligheidsregio Utrecht (de brandweer) een onderzoek gedaan in de kerk en de pastorie. Daarbij zijn een groot aantal tekortkomingen (overtredingen) geconstateerd op het gebied van brandveiligheid. Deze overtredingen moesten voor 5 maart a.s. ongedaan gemaakt worden. Vanwege de aard van de tekortkomingen en de investering die gemoeid is om die ongedaan te maken, is dit voor het Parochiebestuur geen haalbare kaart. In feite zou het kerkgebouw onmiddellijk gesloten moeten worden, als die tekortkomingen niet binnen voornoemde datum zouden zijn opgelost.
Overleg met de brandweer heeft erin geresulteerd dat wordt toegestaan dat er tot en met 1 april a.s. diensten in de kerk en/of pastorie gehouden mogen worden. Dit houdt in dat de viering op 1e Paasdag niet alleen de laatste viering zal zijn in de St. Gertrudiskerk, maar dat er ook in de pastorie geen vieringen en bijeenkomsten meer mogen worden gehouden. Voor de geloofsgemeenschap van de St. Gertrudiskerk is dit een gevoelige klap, een die veel sneller komt dan ooit voorzien is.
Na meer dan 93 jaar komt er een onverwacht einde aan de vieringen in de St. Gertrudiskerk aan de Amaliadwarsstraat.
De Pastoraatgroep en het Parochiebestuur zijn druk doende een oplossing te vinden om de voortzetting van de geloofsgemeenschap na 1 april 2018 doorgang te laten vinden, maar dit is geen eenvoudige zaak.
Op 18 mei aanstaande komt er een nieuwe film over Paus Franciscus waarvan deze week de trailer is gepubliceerd. De film draagt de titel: ”Paus Franciscus – Een man van zijn woord’ en is gemaakt door de Duitse en documentairemaker Wim Wenders. De film heeft de intentie om een zeer persoonlijke kant van Franciscus te laten zien, direct tot mensen te laten spreken en gaat volgens de maker veel verder dan een biografische documentaire.
De ideeën en boodschappen van de paus staan centraal in deze film. We krijgen van zeer nabij te zien hoe de paus werkt en hoe hij antwoorden geeft op de problemen in onze maatschappij.
Wim Wenders zegt in een interview met Vatican News: “Zelfs in mijn wildste dromen heb ik durven dromen over het maken van een film over Paus Franciscus, samen met hem. Ik kreeg een brief vanuit het Vaticaan en moest eerst eens diep ademhalen. Het leek me een enorme verantwoordelijkheid, het was in ieder geval anders dan datgene wat ik normaal maak.”
Om de film te produceren zijn verschillende shots met Paus Franciscus gehouden. Het eerste interview is nu ongeveer twee jaar geleden en verschillende opname momenten volgden. Er zijn interviews gehouden in Assisi onder andere en daarna zijn er nog maanden werk nodig geweest om alles tot een geheel te maken. “In de film geven we Paus Franciscus ruim het woord om direct tot de kijker en luisteraar te spreken. Het voelt volgens de maker als een persoonlijk gesprek. De film gaat dan ook niet over Franciscus, maar het is een film met Paus Franciscus”, aldus Wenders. “De paus is dus zeer direct betrokken geweest bij de opnames van de film.”
Hoe en waar de film te bekijken is in mei, en of dat ook in Nederland zal zijn is nog niet bekend. Voor nu moeten we het doen met de trailer waarmee we oog in oog komen te staan met Paus Franciscus.
Beste medeparochianen,
Van harte welkom aan u allen, welkom ook aan de leden van de Personele Unie, het nieuwe bestuur dat, tot we over kunnen gaan tot de fusie van de drie parochies, iedere parochie afzonderlijk bestuurt.
We zijn vandaag bij elkaar gekomen omdat het pastoraal team haar pastorale visie aan u wil presenteren. Het is een document dat het resultaat is van de Stadssynode030, werkconferenties, klankbordgroep en diverse gesprekken.
We presenteren u geen beleidsplan, maar een visie. Een beleidsplan heeft over het algemeen een beperkte houdbaarheid. Meestal een jaar of 3-4. Gelet op het snel veranderend kerkelijk landschap hebben wij ervoor gekozen om een visie te ontwikkelen die voor lange tijd meegaat.
Deze visie, die zo dadelijk nader zal worden gepresenteerd, is gegrondvest op het Bijbelse verhaal van de Emmaüsgangers.
Aan dit verhaal wordt iedere gelovige van onze drie katholieke parochies uitgenodigd om zijn of haar eigen geloofsverhaal te spiegelen.
We zijn onderweg met als wetenschap dat wat er achter ons ligt, in ons heel veel dankbaarheid vreugde heeft gebracht. Tegelijkertijd wordt die dankbaarheid en vreugde overvleugeld door donkere wolken. Het zijn de donkere wolken van teruggang van het kerkelijk leven. Hoewel ik het wellicht niet hoef te benoemen, wil ik ze toch nogmaals hernemen: teruglopend kerkbezoek, krimpend vrijwilligerskorps, minder pastores gewijd en ongewijd, weinig of geen vernieuwende initiatieven vanwege krimp op alle fronten van personele capaciteit in de geloofsgemeenschappen.
Daar bovenop zijn er de stijgende kosten van gas, water, licht, verzekering, onderhoud van de gebouwen en wordt er op het vermogen ingeteerd. Het jaarlijks begrotingstekort overstijgt de €300.000! Er moeten ingrijpende beslissingen worden genomen op materieel en financieel gebied. Daarover gaat in eerste instantie het bestuur.
We zijn hier vandaag niet om over die bestuurlijke zaken te spreken, maar over het pastoraat. En daarin neemt het pastoraal team haar leidende positie in.
Bij mijn aantreden als pastoor van de drie parochies had ik al snel door dat het behoud van alles wat we hebben en doen geen optie is. Maar hoe moet het dan verder?
De Stadssynode heeft zich gebogen over de vraag hoe wij als katholiek Utrecht gehoord en gezien kunnen worden in de jaren die voor ons liggen. Welke weg moeten wij gaan als katholiek Utrecht om onze presentie in de stad te verzekeren?
Het advies van synode heeft kort samengevat naar voren gebracht om ons als RK geloofsgemeenschap van Utrecht naar de bron van ons bestaan te wenden; Jezus Christus de Verrezen Heer. Hij is degene die ieder van ons, individueel, lokaal en als grote gemeenschap doet bewegen en spreken.
Ik denk dat iedereen dit een voor de hand liggende aanbeveling is. Echter, wanneer we kijken naar de realiteit van onze stad, dan is het maar de vraag of wij Christus werkelijk present stellen? Iedere gemeenschap heeft zijn best gedaan om de parochiële activiteiten zoals we die al jaren kennen in stand te houden. Tegelijkertijd moeten we erkennen dat het parochieleven aan alle kanten piept en kraakt. We moeten dus nieuwe wegen gaan. Onze grenzen letterlijk en figuurlijk gaan verleggen.
Het Emmaus verhaal mag ons hierin helpen.[1] Na de jaren van het Rijke Roomse leven zijn we beland in een periode van onzekerheid en verwarring. [2]
Het ontbreekt ons steeds meer aan houvast. Met de twee leerlingen zijn we onderweg van Jeruzalem naar Emmaus. We praten en praten en lopen het risico onze Reisgenoot, Christus zelf, over het hoofd te zien terwijl Hij aan onze zijde meeloopt en aan vraagt: “Waar hebben jullie het over”. En wat is ons antwoord dan? Zeggen wij met de leerlingen: ‘Weet je dan niet wat er allemaal is gebeurd? We zijn verweesd en leven nu in vertwijfeling”.
En dan gebeurt het dat Hij ons vertelt over de heilsgeschiedenis van God met de mensen. En worden de Schriften voor ons geopend. We willen Hem niet loslaten en nodigen Hem uit: “Blijf bij ons!” En zo gebeurt het ook. En telkens weer mogen wij Hem herkennen in de viering van de eucharistie. Zo neemt Hij ons bij de hand en bemoedigt Hij ons telkens weer, tot op de dag van vandaag.
Wij worden ook vandaag uitgenodigd om Hem uit te nodigen om bij ons te blijven. We willen ons meer op Hem verlaten en nieuwe wegen gaan. We willen de mensen die achter gebleven zijn vertellen over de verbondenheid met Hem die wij onderweg tegen zijn gekomen en concreet ingaan op wat Hij ons heeft verteld en voorgeleefd.
Blijf bij ons Heer, is niet zomaar een mooie zin, het is als een geloofsbelijdenis. Ik kan en wil niet zonder jou, Heer. Ik heb jouw woorden en voorbeeld nodig om de dag van morgen met vreugde en dankbaarheid te ontvangen. Ik sta niet alleen in dat verlangen, ik weet mij verbonden met allen die in Jouw voetspoor willen treden.
We laten veel achter ons, maar stranden niet, verdrinken niet, zijn niet verloren. Jij bent altijd aan onze zijde op onze levensreis. Met de Heer aan onze zijde durven wij de nieuwe toekomst aan en bidden hem: Blijf bij ons, Heer.
Utrecht 14 maart 2018
Pastoor Ton Huitink
[1] Cf: Luc.24, 13,35
[2] zie plaatje voorzijde pastorale visie: Petrus en Johannes rennen naar Jezus’ graf, maar het graf is leeg. Cf: Joh 20,4)